Sperm Sayısı Kaç Olmalıdır?

İçerikler (Gizle-)

Sperm Sayısı Kaç Olmalıdır?

Erkeklerde infertilite (kısırlık) nedenlerinin araştırılmasında kullanılan başlıca testler arasında yer alan sperm analizinde bakılan değerlerden bir tanesi sperm sayısıdır. Boşalma (ejakülasyon) sonucunda elde edilen meni sıvısının birim hacmindeki sperm hücresi sayısı, sperm sayısı olarak adlandırılır ve analiz sonuçlarında yer alır. Normal olarak kabul edilen ortalama sperm sayısı, mililitre başına 40 milyon ile 300 milyon sperm aralığıdır. Düşük sperm sayısı mililitre başına 10 milyon veya daha az sperm hücresi olarak kabul edilir. Bununla birlikte 20-40 milyon aralığındaki sperm sayıları da ortalamanın altında olarak değerlendirilir. Sperm sayısının düşük olması, doğurganlığı olumsuz etkileyebilse de çocuk sahibi olmanın mümkün olmadığı anlamına gelmez. Doğrudan yumurtaya enjekte edilen tek bir sperm dahi döllenme için yeterli olabilir. Ancak sperm sayısı ne kadar az ise doğal yolla gebelik elde etme olasılığı o kadar az olabilir. Spermin sayısıyla birlikte kalitesi, hareketliliği gibi konular da infertilite üzerinde etkilidir. Bu nedenle erkeklerde sperm sayısı ve kalitesi bir arada değerlendirilmelidir.¹

Sperm Sayısı Neden Düşer?

Erkek sperm sayısı düşüklüğü farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Sperm üretimi karmaşık bir süreçtir ve testisler, hipofiz bezi, hipotalamus gibi organların bir arada uyum içerisinde çalışmasını gerektirir. Beyinde sperm üretimini teşvik eden hormonların üretimine ilişkin süreçler başlatılırken testislerde sperm üretimi gerçekleşir ve hassas tüpler içerisinde sperm taşınarak boşalma sonucunda dışarı atılır. Bu sürece ilişkin herhangi bir aksaklık sperm sayısı düşüklüğüne yol açabilir. Sperm sayısında azalmaya neden olabilecek bazı durumlar şunlardır:²

• Varikosel hastalığı,
• Enfeksiyonlar,
• Boşalma problemleri (Retrograd boşalma),
• Diyabet, omurga yaralanmaları, mesane ve prostata uygulanan cerrahi müdahaleler,
• Spermlere saldıran otoimmün antikorlar,
• İnmemiş testisler,
• Tümörler,
• Testislerde oluşan travmalar,
• Hormonal dengeye ilişkin sorunlar,
• Sperm iletimini sağlayan tübüllere ilişkin kusurlar,
• Kromozom anomalileri,
• Çölyak hastalığı,
• Daha önceden geçirilmiş bazı operasyonlar,
• Kullanılan bazı ilaçlar,
• Ağır metal, kimyasal ve radyasyon maruziyeti ile testislerin aşırı ısınması gibi çevresel koşullar,
• Alkol ve uyuşturucu madde kullanımı,
• Sigara ve tütün ürünlerinin kullanımı,
• Stres, depresyon ve anksiyete gibi durumlar,
• Obezite

Düşük Sperm Sayısı Belirtileri Nelerdir?

Düşük sperm sayısının görülebilecek en temel belirtisi, çocuk sahibi olamama (infertilite) durumudur. Bunun haricinde bir belirti veya semptom olmayabilir. Bazı erkeklerde kalıtsal bozukluklar, hormonal dengesizlikler, genişlemiş testis damarları gibi altta yatan sağlık sorununa ilişkin farklı belirti ve semptomlar görülebilir. Düşük sperm sayısı belirtileri arasında yer alabilecek bazı sorunlar şu şekildedir: (2)

• Düşük cinsel dürtü veya ereksiyon güçlüğü gibi cinsel işlev bozuklukları,
• Testis bölgesinde ağrı, şişlik ve ele gelen yumrular,
• Testislerde görülen genişlemiş, koyu renkli damarlanmalar,
• Yüz ve vücut kıllarında azalma gibi hormonal dengeye ilişkin sorunlara bağlı belirtiler.

Sperm Sayısı Nasıl Artırılır?

Düşük sperm sayısı tespit edilen erkeklerin öncelikle yapması gereken test sonuçlarıyla birlikte hekimlerine başvurmak ve bu duruma yönelik gerekli tıbbi araştırmaları yaptırmaktır. Tedavilerinize ek olarak yararlanabileceğiniz bazı sperm sayısı artırma yöntemleri şunlardır:

Sağlıklı Beslenin

Üreme sağlığının korunması ve yeterli düzeyde sperm hücresi üretimi için sağlıklı ve dengeli beslenme oldukça önemlidir. Her besin grubundan yeterli miktarda tüketilerek antioksidan bileşenler, omega 3 yağ asitleri, vitamin ve mineraller yeteri kadar alınmalı, ideal vücut kütlesi korunmalıdır.⁵

Egzersiz Yapın

Düzenli egzersiz yapmak sperm üretimi için gerekli olan testosteron hormonu düzeylerinin artırılmasına, böylelikle üreme sağlığının iyileştirilmesine katkıda bulunur. Aynı zamanda düzenli egzersiz, sperm kalitesinin korunmasına da yardımcı olabilir.⁶

C ve D Vitaminleri ile Çinko Alımına Dikkat Edin

Oksidatif stresin azaltılmasını sağlayan antioksidan bir vitamin olan C vitamini ile testosteron seviyesini yükseltebilen D vitamini, yeterli ve kaliteli sperm üretimine yardımcı olur. Bununla birlikte erkek üreme sağlığı üzerinde önemli etkileri bulunan çinko minerali de testosteron miktarını ve sperm sayısını artırmada etkili olabilir.⁶

Stresi Yönetin

Uzun süreli duygusal stres, depresyon, anksiyete gibi durumlar sperm sayısı ve kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle stres yönetimi konusunda gerekli adımlar atılmalı, stresten mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.²

Kimyasallara ve Radyasyona Maruz Kalmaktan Kaçının

Endüstriyel kimyasallar, ağır metaller, radyasyon (X ışınları) gibi etkenlere maruz kalmak sperm sayısının azalmasına, sperm hücrelerinin yapısının bozulmasına ve kalitesinin düşmesine neden olabilir. Bu nedenle bu tür çevresel etkenlere maruz kalmaktan kaçınmanızda fayda vardır.²

Sağlık Kontrollerinizi İhmal Etmeyin

Sperm sayısı düşüklüğü çeşitli sağlık sorunlarından kaynaklanabilir. Enfeksiyonlar, varikosel, hormonal bozukluklar, kanserler ve otoimmün hastalıklar gibi pek çok neden, sperm üretimini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle sağlık kontrollerinin zamanında yaptırılması oldukça önemlidir.²

Sperm Sayısı Artıran Besinler ve Bitkiler Nelerdir?

Sperm sayısını artıran besinler ve sperm sayısını artıran bitkiler düşük sperm miktarlarının yükseltilmesinde etkili olabilir. Bunlardan bazıları şu şekildedir:

Bitter Çikolata

L-arginin adlı amino asiti bol miktarda içeren bitter çikolata, ölçülü olarak tüketilmesi kaydıyla sperm sayısının ve kalitesinin artırılmasında etkili olabilir.³

Yumurta

Protein içeriğinin yüksek olması ve vücuttaki serbest radikallerin sperm hücrelerine zarar vermesini önleyen antioksidanlar içermesi nedeniyle yumurta, sperm sayısı artıran yiyecekler arasında sayılabilir.³

Maca Kökü

Kurutulmuş maca kökü tüketiminin libidoyu, cinsel performansı, sperm sayısını ve sperm motilitesini olumlu etkileyebildiğini gösteren bazı çalışmalar mevcuttur.⁶

Ceviz

Sağlıklı omega 3 yağ asitleri ve protein açısından zengin olan ceviz, testislere giden kan akışının iyileştirilmesine ve sperm sayısının yükseltilmesine katkıda bulunabilir.³

Ispanak

Sperm hücrelerinin sağlıklı bir şekilde gelişimi için gerekli olan folik asit, ıspanakta bol miktarda yer alır. Bu nedenle sağlıklı sperm sayısı için ıspanak tüketimi faydalı olabilir.³

Sperm Sayısını Etkileyen Sebepler Nelerdir?

Sperm sayısının düşüşüne çeşitli sağlık sorunlarının yanı sıra bazı çevresel etkenler ve yaşam tarzına ilişkin sorunlar da yol açabilir. Sperm ve hareketli sperm sayısı düşüklüğüne yol açabilecek bu sebeplerden bazıları şunlardır:

Sigara ve Alkol Kullanımı

Alkol ve sigara kullanma alışkanlıkları, testosteron hormonu üretimini olumsuz etkileyerek sperm sayısı ve kalitesinin azalmasına neden olabilir veya bu etkiye yol açabilen sağlık sorunlarının oluşma olasılığını artırabilir. ²

Obezite

Üreme sağlığı üzerinde doğrudan olumsuz etki oluşturan obezite, sperm sayısını etkileyen testosteron hormonunun sentezini azaltabilir. Dolayısıyla sperm sayısı ve kalitesi üzerinde de olumsuz etkilere sahiptir.¹

Stres

Uzun süreli stres, testosteron hormonu üzerinde olumsuz etkiler oluşturan kortizol hormonunun seviyesinde kalıcı bir yüksekliği beraberinde getirir. Bu durum sperm üretiminin sağlıklı bir şekilde devam etmesini ve cinsel performansı olumsuz etkileyebilir.⁶

Testislerin Aşırı Isınması

Testislerin aşırı ısınması, sperm hücrelerinin hayatta kalabilmesine imkan veren sıcaklık değerlerinin üzerine çıkılmasına neden olabilir. Bu nedenle testislerin aşırı ısınmasına neden olabilecek spa küvetleri ve sauna kullanımı, dizüstü bilgisayar kullanımı gibi durumlara karşı özellikle de çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerin dikkatli olmasında fayda vardır.¹

Yaşa Göre Sperm Sayısı Değişir mi?

Yaş, hem erkekler hem de kadınlar için üreme yeteneğini etkileyen faktörlerden bir tanesidir. Erkeklerde üreme yeteneği yaşam boyu devam etse de yaşla birlikte sperm sayısında ve kalitesinde azalma görülür. Sperm sayısı kaç olmalı diyenler için yaşa göre sperm sayısı açısından değişen aralıklar söz konusu değildir. Ancak bir erkek 40 yaşını geçtiğinde, 20-30 yaş aralığındaki daha genç erkeklere oranla daha az miktarda sperm üretmeye başlar. Bu durum sperm konsantrasyonunun düşmesine neden olur. Ek olarak yaşla birlikte erkeklerde sperm hücrelerinin baş kısmında küçülme, orta bölümünde kalınlaşma ve kuyruk kısmında kısalma görülür. Bu durum sperm kalitesinin düşmesi ve dölleme yeteneğinin azalmasına neden olur.³

Sperm Sayısı Doğurganlığı Nasıl Etkiler?

Bir erkeğin partnerini hamile bırakma olasılığı, belirli faktörlere bağlı olarak artıp azalabilir. Bu etkenlerden bir tanesi de sperm sayısıdır. Düşük sperm sayısına sahip olan erkeklerin doğal yolla çocuk sahibi olma şansı azalabilir. Ancak sperm sayısının haricinde döllenmeyi etkileyebilecek daha pek çok faktörün bulunduğu unutulmamalıdır. Düşük sperm sayısı teşhis edilen bazı erkekler, başarılı bir şekilde çocuk sahibi olabilir. Aynı şekilde normal sperm sayısı olan bazı erkekler de çocuk sahibi olamayabilir. Yeterli sayıda sperm hücresi olsa dahi normal sperm hareketi (motilite) olmayan, sperm kalitesi düşük olan veya üreme organları üzerinde olumsuz etki oluşturan herhangi bir sağlık sorunu olan kişilerde üreme olumsuz etkilenebilir. Bu nedenle infertilite problemi bulunan erkeklerde sperm sayısının haricinde de kapsamlı bir şekilde araştırma yapılmalıdır.⁴

Sperm Sayısı Nasıl Ölçülür?

Sperm sayısı, semen analiz testi olarak adlandırılan bir dizi analiz testinin sonucunda tespit edilebilir. Bunun için erkeğin mastürbasyon yöntemiyle boşalması sonucunda gelen meni sıvısı, bir kap içerisine alınır ve bu örnek laboratuvar ortamında mikroskop yardımıyla incelenir. Elde edilen örneğin bir mililitrelik hacminde yer alan sperm sayısı ve tüm ejakülat içerisindeki sperm sayısı ayrı ayrı ölçülebilir. Testten en doğru sonucun alınabilmesi için meninin tamamının örnek kabına alındığından emin olunmalıdır. Ayrıca örnek verilmeden önce hekimin önerdiği süre boyunca boşalma olmamış olması önemlidir.

Doğal yollarla çocuk sahibi olamayan bireylerde hem kadın hem de erkeğe ilişkin sağlık kontrollerinin yapılmasında fayda vardır. Erkekler için yapılan testler arasında semen analizi de mutlaka yer almalı, burada sperm sayısı ölçülmelidir. Düşük sperm sayısı tespit edilen kişilerin çok büyük bir kısmı çocuk sahibi olabilir. (2) Üreme sağlığına ilişkin daha detaylı bilgi sahibi olmak için “Üreme Sistemi Nasıl Çalışır?” ve “Yumurtlama Dönemi Belirtileri” başlıklı diğer içeriklerimizi de inceleyebilir, konu özelinde daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Kaynakça

• https://www.medicalnewstoday.com/articles/324821#low-sperm-counts
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/low-sperm-count/symptoms-causes/syc-20374585
• https://www.novaivffertility.com/fertility-help/do-sperm-count-decrease-with-age
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/low-sperm-count/diagnosis-treatment/drc-20374591
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8910394
• https://www.healthline.com/health/boost-male-fertility-sperm-count